Telepracownicy i ich prawo do bycia offline: regulowanie telepracy w UE

Remote workers and their right to disconnect: regulating telework in the EU

Przed pandemią koronawirusa telepraca nie była pojęciem nieznanym. Był to jednak wyjątek od niewypowiedzianej zasady, zgodnie z którą praca miała być wykonywana wyłącznie w miejscu zapewnionym i regulowanym przez pracodawcę w ustalonych wcześniej godzinach, po których pracownik mógł w większości przypadków „wyłączyć się” i zająć się resztą swojego życia i zobowiązań.

Upowszechnienie się pracy zdalnej w 2020 r. pomogło przedsiębiorstwom utrzymać się na rynku i zachować miejsca pracy, a jednocześnie radzić sobie w trudnych czasach pandemii. Choć przyniosło to pozytywne skutki, telepraca doprowadziła również do zatarcia granic między czasem pracy a czasem prywatnym, przy czym urządzenia cyfrowe umożliwiają kontakt z pracownikami poza umownymi godzinami pracy, wkraczając w ich czas prywatny i zagrażając ich dobrostanowi fizycznemu i psychicznemu.

Jaki jest zakres tego zjawiska?

Z danych z europejskiego telefonicznego badania warunków pracy z 2021 r. wynika, że telepracownicy mają często dodatkowe – nieodpłatne – godziny pracy wyłącznie dlatego, że narzędzia cyfrowe sprawiają, że niezwykle trudno jest ustalić granice między życiem zawodowym a prywatnym.

Ponadto, jak wynika z badania przeprowadzonego przez Eurofound wśród pracowników i kadry kierowniczej ds. zasobów ludzkich, 45% uczestników stwierdziło, że ich pracodawca posiada politykę „prawa do bycia offline”, ale prawie 80% zgłosiło, że regularnie otrzymuje wiadomości dotyczące pracy poza godzinami pracy.

Ustanowienie polityki w zakresie telepracy

Widząc w jakim kierunku idzie sytuacja, Unia zaczęła wprowadzać odpowiednie ramy regulacyjne. Różne dyrektywy unijne, w szczególności dyrektywa w sprawie czasu pracy (dyrektywa 2003/88/WE), zawierają przepisy dotyczące telepracy, na przykład określające limity godzin pracy i regulujące okresy odpoczynku pracowników.

Ponadto państwa członkowskie UE zaczęły zajmować się kwestiami telepracy na szczeblu krajowym. W sprawozdaniu EU-OSHA z 2021 r. w sprawie regulacji telepracy w Europie po pandemii COVID-19 wyróżniono dwie grupy państw: państwa, które przyjęły szczegółowe przepisy dotyczące korzystania z telepracy, oraz te, które tego nie uczyniły (lub podjęły działania w zakresie telepracy w innych przepisach/kontekstach).

Od 2020 r. w Belgii, Chorwacji, Grecji, Hiszpanii, Irlandii, Portugalii i Słowacji przyjęto nowe przepisy dotyczące prawa do bycia offline. Wynikało to bezpośrednio z potrzeby poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy wszystkich pracowników (osób pracujących zdalnie i na miejscu), którzy korzystają z narzędzi cyfrowych do pracy, zapobiegając ryzyku związanemu z ich byciem ciągle dostępnymi.

Odpowiednie wdrożenie prawa do bycia offline

Ogólnie rzecz biorąc, polityka „prawa do bycia offline” wdrożona w państwach członkowskich i firmach miała pozytywny wpływ na zdrowie i samopoczucie pracowników, a więcej pracowników zgłaszało zadowolenie z pracy niż w krajach, w których taka polityka nie istnieje. Jednak aby można było zaobserwować trwałe zmiany, odpowiednim przepisom musi towarzyszyć podnoszenie wśród pracowników świadomości na temat negatywnych skutków bycia zawsze dostępnym online, a dalsze środki muszą być przyjmowane na poziomie przedsiębiorstw, dostosowane do poszczególnych środowisk pracy.

Więcej informacji na temat regulacji telepracy w Europie po pandemii COVID-19 można znaleźć w zaktualizowanym sprawozdaniuEU-OSHA za 2023 r.

Powiązane linki:

Znalezienie właściwej równowagi między pracą a życiem prywatnym

Praca zdalna: przewodnik dla nowych pracowników

Jak promować odpowiednią równowagę między życiem zawodowym a prywatnym pracowników w czasie po pandemii COVID-19

Więcej informacji:

Europejskie Dni Pracy

Znajdź doradców EURES

Warunki życia i pracy w państwach EURES

Baza ofert pracy EURES

Usługi EURES adresowane do pracodawców

Kalendarz wydarzeń EURES